Η Δεξαμενή του Κολωνακίου...και ο αγιασμός

Οι ρωμαίοι επέδειξαν μεγάλη σοβαρότητα για την ύδρευση της Αθήνας. Στα 134-140 ο αυτοκράτορας Αδριανός κατασκευάζει σύστημα υδροδότησης που κατεύθυνε το νερό από πηγές στις Αχαρνές (Πάρνηθα) στην Αθήνα και αποθηκεύονταν σε δεξαμενή στους πρόποδες του Λυκαβηττού σε υψόμετρο 136 μέτρων. Η δεξαμενή του Αδριανού ολοκληρώθηκε από τον διάδοχό του Ευσέβη. Για πολλές δεκαετίες η Αδριάνειος δρόσιζε και πότιζε τους Αθηναίους. Όμως την περίοδο της τουρκοκρατίας αφέθηκε στην τύχη της. Έτσι η κακή συντήρηση έκανε τους κατοίκους να υδρεύονται πάλι μέσα από πηγάδια και πηγές που υπήρχαν στην πόλη.

Με πρωτοβουλία του Δήμου ξεκίνησαν μετά το 1827 επισκευές και καθαρισμοί του Αδριάνειου Υδραγωγείου, το οποίο τέθηκε και πάλι σε λειτουργία το 1840. Το 1870 ανακαλύφθηκε και η Αδριάνειος Δεξαμενή, η οποία ανακατασκευάστηκε φτάνοντας στα 2.200 κυβικά μέτρα χωρητικότητα και λειτούργησε μέχρι και το 1940.  Όπως αναφέρει ο Ερν. Τσίλλερ η αρχαία δεξαμενή καλύφτηκε με νέο θόλο γιατί ο παλιός είχε καταρρεύσει.  Η αρχική δεξαμενή είχε χωρητικότητα 400 κυβικών νερού και έμοιαζε με λεκάνη λατομημένη στο βράχο.  

Τα επόμενα χρόνια μια νέα δεξαμενή φτιάχτηκε στον χώρο πλησίον της παλιάς για να ενισχύει το δίκτυο ύδρευσης του κέντρου της Αθήνας. Οι σιδερένιοι σωλήνες ακόμα και σήμερα διαμοιράζουν το νερό από αυτήν στα σπίτια.

Η Αδριάνειος έδωσε το όνομά της όχι μόνο στην πλατεία στην γύρω γειτονιά του Κολωνακίου αλλά και στο ιστορικό καφενείο που υπήρχε δίπλα της. Στις αρχές του 20^ου αιώνα ο Σουρής, ο Παπαδιαμάντης, ο Βάρναλης, ο Κονδυλάκης και ο Καζαντζάκης ήταν μερικοί από τους λογοτέχνες που σύχναζαν στη δεξαμενή. Πνευματικά ανήσυχοι ανέβαιναν εκείνα τα χρόνια στη Δεξαμενή για να γράψουν στίχους ή να συνομιλήσουν με την μεγάλη  λογοτεχνική παρέα του καφενείου. Δεν ήταν μόνο οι άνθρωποι που έκαναν την περιοχή μαγευτική αλλά και ο ίδιος, μακρινός από την καθημερινότητά τότε, χώρος της δεξαμενής.

Είναι χαρακτηριστικά τα όσα έγραφε ο Κώστας Βάρναλης στα απομνημονεύματά του για την Δεξαμενή σε ένα πέρασμα από την περιοχή το 1906:

“Εκεί απάνου βρήκα μαζί με τα ψηλά δέντρα, τον καθαρόν αέρα, τον ήλιο και τη μακρινή θέα του Σαρωνικού, που με μεθούσε με τη γαληνάδα του και τ’ αστράμματά του, τον καλύτερον εαυτό μου… Η Δεξαμενή τότε, είχε όλη της τη φυσική ομορφιά. Δεν είχε μαρμάρινες σκάλες, δεν ήταν σφιγμένη σε… κορσέδες από πέτρινα ντουβάρια και σιδερένια κάγκελα. Χαιρότανε το ψήλος της και τη λευτεριά της μακριά από τη βέβηλη πολιτεία. Οι λεύκες της ψηλές και ρωμαλέες από τις ωραιότερες της Αθήνας, χαρίζανε το δροσερό τους ίσκιο στους ερημίτες της νεοελληνικής λογοτεχνίας και μια βρύση στη μέση έτρεχε αδιάκοπα μέρα και νύχτα και αχολογούσε φλύαρα και χαρούμενα σαν ένα πλήθος από πουλιά. Τις νύχτες του φθινοπώρου, όταν φυσούσε ο βοριάς και βογκούσανε οι λεύκες και τα πεσμένα φύλλα χορεύανε, ο αχός της βρύσης έπαιρνε τον πιο μελαγχολικό τόνο. Σχεδόν με τρόμαζε”.

«Κλείνει μέγα καφενείον αναμνήσεων σπανίων», είχε γράψει ο Σουρής για το καφενείο της Δεξαμενής. Τα τελευταία χρόνια έχει περάσει πολλές παλινωδίες για το ιδιοκτησιακό του καθεστώς με τον Δήμο Αθηναίων να προσπαθεί μάταια να το αξιοποιήσει επιτυχημένα. Η μυρωδιά της Δεξαμενής μένει ακόμα στο αγιόκλημα και στα γιασεμιά του θερινού σινεμά. Αλλά και στα παιδιά που παίζουν χειμώνα καλοκαίρι γύρω από το άγαλμα του Οδυσσέα Ελύτη (ενός από τους τελευταίους θαμώνες της πλατείας).

Κάθε χρόνο ανήμερα τα Θεοφάνεια η Δεξαμενή στο Κολωνάκι έχει την τιμητική της στον Αγιασμό των Υδάτων ως την μόνη που διατηρείται στο κέντρο της Αθήνας.
 athinapisovitrina