Ο γνωστός αρθρογράφος των Financial Times Wolfgang Munchau, έγραφε δηκτικά πριν από περίπου μια εβδομάδα: «Κατά την πολυετή μου εμπειρία στις Βρυξέλλες, έμαθα να μην υποτιμώ ποτέ την ικανότητα των Ευρωπαίων τεχνοκρατών να βρουν χρήματα. Θα παρατείνουν δάνεια, θα μειώσουν επιτόκια και θα δημιουργήσουν ένα ιδιαίτερα πολύπλοκο και θολό όχημα ειδικού σκοπού εάν χρειαστεί. Εάν δεν βρουν όλα τα χρήματα, θα βρουν τα μισά από όσα χρειάζονται για το μισό χρονικό διάστημα και θα επανέλθουν στο θέμα τον επόμενο χρόνο για να βρουν τα υπόλοιπα. Δεν επικροτώ αυτήν τη στρατηγική. Αντιθέτως. Λέω απλώς ότι θα βρουν τα χρήματα.»
Το θυμήθηκα καθώς διάβαζα τα σχετικά με την πρωϊνή απόφαση του Eurogroup.
Να αρχίσουμε από τα βασικά:
Πρώτον, προφανώς και δεν πρόκειται για μια απόφαση που λύνει το πρόβλημα της χώρας μας οριστικά, άλλωστε δεν νομίζω να το περίμενε κανένας αυτό. Eίναι όμως μια σημαντική συμφωνία που προσφέρει στη χώρα μια ευκαιρία και ανοίγει νέα προοπτική. Ίσως την καλύτερη από τότε που άρχισε αυτή η περιπέτεια για αυτό και δεν πρέπει να περάσει αναξιοποίητη.
Δεύτερον, για όσους έσπευσαν από το πρωί να επιδοθούν σε πικρόχολη κριτική, θα τους υπενθυμίσω ότι ούτε εύκολη ήταν η συμφωνία, ούτε δεδομένη. Άλλωστε όλοι θυμόμαστε τον κ. Τσίπρα να ρωτάει τον Πρωθυπουργό στη Βουλή τι θα κάνει, αν δεν πάρει τη δόση! Εν μέσω κρίσης και αυξανόμενων ανησυχιών για τη διεθνή οικονομία, για καμιά κυβέρνηση δεν θα είναι εύκολο να περάσει από το κοινοβούλιό της προγράμματα στήριξης τρίτων χωρών. Και για να έρθει αυτή η απόφαση χρειάστηκε επίπονη δουλειά. Ας βρούν τη γενναιότητα, επιτέλους,…
Τρίτον, για να είμαστε ειλικρινείς. Ούτε το χρέος στο 120% του ΑΕΠ, πολύ δε περισσότερο στο 124% είναι βιώσιμο, όσο η οικονομία μας βρίσκεται σε ύφεση. Ακόμα και όταν εισέλθει σε ρυθμούς ανάπτυξης (που θα είναι χαμηλοί στην αρχή) και πάλι δεν θα είναι. Αυτά είναι λογιστικά τερτίπια. Εδώ οι τεχνοκράτες της τρόϊκας έπεφταν έξω στην εκτίμηση του χρέους από χρόνο σε χρόνο, θα το πετύχουν σε μια δεκαετία; Δεν τρέφω αυταπάτες. Όμως για πρώτη φορά μπήκε στο τραπέζι και έγινε μια ουσιαστική συζήτηση για τη βιωσιμότητα του χρέους μας. Και επειδή λύσεις υπάρχουν, είμαι κάτι παραπάνω από βέβαιος ότι στο τέλος θα επιλεγεί κάποια οριστική.
Τέταρτον, η νέα συμφωνία αφήνει ακόμα δυο δυνατότητες για περαιτέρω μείωση του χρέους μας στο μέλλον. Την μεταφορά του κόστους ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών στον ESM και δεύτερον το «κούρεμα» των πιστωτών του δημοσίου τομέα. Το θέμα ετέθη και αν τα πράγματα εξελιχθούν κατά τρόπο ανεκτό, είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι θα επανέλθει και από το ΔΝΤ,αλλά και από την ελληνική πλευρά.
Πέμπτον, η απόφαση των Ευρωπαίων εταίρων για μια δραστική μείωση των επιτοκίων δανεισμού, όπως και η επιστροφή των κερδών από τα ελληνικά ομόλογα, σηματοδοτεί, μετά από πολύ καιρό, μια ειλικρινή εκδήλωση αλληλεγγύης. Επειδή πολλά ακούστηκαν για τον ρόλο του ΔΝΤ και την παρέμβαση του αμερικανικού παράγοντα, ας μη λησμονούμε ότι μέχρι στιγμής το βάρος της …σωτηρίας μας κυρίως το σηκώνει η ΕΕ. Ας λησμονούμε, επίσης, οτι ήταν η εμμονή του Τόμσεν και του ΔΝΤ για τη λιτότητα που, σε μεγάλο βαθμό, οδήγησαν τα πράγματα εδώ. Το ΔΝΤ είχε την …τεχνογνωσία! Το λέω αυτό γιατί είναι εύκολο να κάνεις υποδείξεις, όταν πληρώνουν άλλοι….
Έκτον, επειδή σε δύσκολους καιρούς οι πανηγυρισμοί πρέπει να είναι σύντομοι, γιατί χρειάζεται πολλή δουλειά, η ουσία της πρωινής απόφασης είναι ότι τα πάντα πλέον εξαρτώνται από την Ελλάδα. Αν η Κυβέρνηση προχωρήσει με γοργούς ρυθμούς τις μεταρρυθμίσεις, αν υπερβεί τις γνωστές αγκυλώσεις και αρχίσει να παράγει έργο, τότε θα ενισχυθεί η αξιοπιστία της χώρας, αλλά και η διαπραγματευτική της θέση. Γιατί ας μη γελιόμαστε, όταν ζητάς δανεικά, δεν έχεις και πολλά περιθώρια. Το έχει πεί άλλωστε με τον καλύτερο τρόπο ο εθνικός μας ποιητής «δεν είναι εύκολες η θύρες όταν η χρεία τες κουρταλεί…»
Έβδομον, καλά όλα αυτά τα …μακροοικονομικά, αλλά όπως έλεγε ένα καθηγητής μου στην ….Μικρο-Οικονομία, ο δείκτης ευημερίας μιας χώρας είναι τα νοικοκυριά της. Αν τα νοικοκυριά δεν τα φέρουν βόλτα, η μακροοικονομία είναι ασκήσεις επί χάρτου. Δεν μπορούμε να σώσουμε τη χώρα διαλύοντας την κοινωνία και οδηγώντας τα νοικοκυριά σε απόγνωση. Πρέπει να αναληφθεί κάποια μέριμνα για τους «απεγνωσμένους». Δεν γίνεται εν μέσω κρίσης να προγραμματίζεται αύξηση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος. Είναι απαράδεκτο με το νέο φορολογικό νομοσχέδιο να …τιμωρούνται οικογενειάρχες. Είναι ανήκουστο τα καρτέλ να προωθούν αυξήσεις σε είδη βασικής ανάγκης. Αποτελεί πρόκληση να εκβιάζουν οι συντεχνίες για τη διατήρηση προνομίων τα οποία έχουν φορτώσει στις πλάτες μας. Πρέπει να μπεί ένα τέλος σ’ όλα αυτά.
Τέλος, επειδή πολλοί, ένθεν κακείθεν, του πολιτικού φάσματος, κατά το κοινώς λεγόμενο, την είχαν «στημένη» στον Σαμαρά, όσο είναι νωρίς, καλόν είναι να ξεκαθαρίσουν ορισμένα πράγματα.
Πρώτα-πρώτα να δοθεί μια πειστική απάντηση στο γνωστό «λόμπυ της δραχμής» και τα φερέφωνά του. Εκτιμώ, τη συνεπή στάση του Αλέκου Αλαβάνου (αν και διαφωνώ απολύτως μαζί του) για επιστροφή στη δραχμή. Αυτός τουλάχιστον το λέει και το πιστεύει. Αναφαίρετο δικαίωμά του. Υπάρχουν, όμως, κόμματα, εκδοτικά και επιχειρηματικά συμφέροντα που ψαρεύουν σε θολά νερά υποσχόμενα λύσεις σωτηρίας με επιστροφή σε εθνικό νόμισμα. Δεν έχουν κανένα σχέδιο, αποσιωπούν τις συνέπειες και επιχειρούν να εκμεταλλευτούν τη δυστυχία των απελπισμένων ή και να …εκβιάσουν εξυπηρετήσεις.
Δεύτερον, αντιλαμβάνομαι ότι οι κυβερνητικές ισορροπίες είναι εύθραυστες, όμως, τα φαινόμενα που είδαμε τις τελευταίες εβδομάδες λειτουργούν διαλυτικά. Είναι προτιμότερο να υπάρχει ένα σφιχτό σχήμα αφοσιωμένων σε έναν κοινό στόχο, παρά ένα πολυκέφαλο υπουργικό με υπουργούς που ψηφίζουν αλά κάρτ. Πόσο μάλιστα όταν κάποιοι δεν δικαιολόγησαν κάν την ύπαρξή τους.
Και μια τελική παρατήρηση: Ο ελληνικός λαός αντιδρά με περισσή ψυχραιμία. Ας μην υποτιμήσουν αυτή την αντίδραση γιατί υπάρχει πολλή συσσωρευμένη οργή εκεί έξω. Είναι εκατομμύρια αυτοί που δυσκολεύονται να τα φέρουν βόλτα. Αξίζουν μεγαλύτερο σεβασμό, απαιτούν περισσότερη δουλειά, δικαιούνται μεγαλύτερης φροντίδας και θέλουν να ξέρουν την αλήθεια…. Κυρίως, όμως, ζητούν ελπίδα. Πραγματική. Όχι τα «ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα»….
Για τους ίδιους και τα παιδιά τους….
Αυτό είναι το στοίχημα για τον Πρωθυπουργό και την Κυβέρνησή του…
