Της Μαργαριτας Ξανθακη
Διευθύντριας Μονάδων Επεξεργασίας Νερού
Σε μια εγκατάσταση επεξεργασίας πόσιμου νερού η απο-
λύμανση αποτελεί τη διεργασία καταστροφής και αδρα-
νοποίησης των παθογόνων μικροοργανισμών στο νερό,
για ανθρώπινη κατανάλωση και το φράγμα στη μετάδοση
ασθενειών υδάτινης προέλευσης. Μια σειρά επιδημιών
χολέρας και άλλων επεισοδίων στο δεύτερο ήμισυ του
19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου, είχε ως αποτέλεσμα,
την υιοθέτηση της διήθησης του νερού με φίλτρα άμμου
και αργότερα, όταν η διήθηση δεν ήταν επαρκής, τη χλω-
ρίωση για την προστασία από υδατογενείς ασθένειες.
Η καταστροφή των παθογόνων στο πόσιμο νερό έχει συμ-
βάλλει στην δραστική μείωση των ασθενειών που μεταδί-
δονται από το νερό στις αναπτυγμένες κυρίως χώρες, ενώ
η έλλειψη του μέτρου αυτού σε ορισμένες χώρες είναι η
αιτία χιλιάδων θανάτων. Ένα παράδειγμα της σημασίας
της απολύμανσης είναι η επιδημία χολέρας στην Ν. Αμε-
ρική που ξεκίνησε το 1991 στο Περού και απλώθηκε σε
16 χώρες. Τον Ιούνιο του 1992 είχε προσβάλλει 590.000
ανθρώπους και προκάλεσε 5,000 θανάτους.
Η χλωρίωση του πόσιμου νερού ήταν μέχρι πρόσφατα
(δεκαετία του 1970) η πιο ενδεδειγμένη μέθοδος προαπο-
λύμανσης και γενικότερα της απολύμανσης του πόσιμου
νερού. Το πρόβλημα των επικίνδυνων παραπροϊόντων
που μπορεί να σχηματιστούν κατά την διάρκεια της απολύ-
μανσης, στην περίπτωση που χρησιμοποιούνται επιβαρυ-
μένα ακατέργαστα νερά, ανέκυψε στα μέσα της δεκαετίας
του ‘70. Από τότε αποτελεί ένα από τα πλέον συζητημένα
και ερευνούμενα ζητήματα της βιομηχανίας πόσιμου νε-
ρού στον κόσμο τοποθετώντας το ζήτημα αυτό αλλά και
την επεξεργασία του πόσιμου νερού, γενικότερα, σε νέες
βάσεις.
Διεθνώς, ένας από τους επικρατέστερους εναλλακτικούς
τρόπους απολύμανσης από τα τέλη της δεκαετίας του
1970, είναι η χρήση του διοξειδίου του χλωρίου, το οποίο
αφενός είναι ισχυρό απολυμαντικό και αφετέρου έχει υπο-
λειμματική δράση. Σε αυτό συνέτεινε επίσης, η εφαρμογή
νέων τεχνολογιών για την παραγωγή του που έχουν αυξή-
σει την ασφάλεια στη χρήση του αλλά και τη βελτιστοποί-
ηση της εφαρμογής του.
Στην ΕΥΔΑΠ η χρήση χλωρίου γίνεται από την αρχή της
λειτουργίας των ΜΕΝ, εφαρμόστηκε το 1925 στο Γαλάτσι,
χρονολογία κατά την οποία λειτούργησε για πρώτη φορά
η εγκατάσταση καθαρισμού του νερού από την εταιρεία
ΟΥΛΕΝ. Την εποχή εκείνη η χρήση του χλωρίου ήταν η
μόνη τεχνολογία που εφαρμοζόταν για απολύμανση με-
γάλων εγκαταστάσεων καθαρισμού του νερού. Η χρήση
χλωρίου είναι η μοναδική, εδώ και 80 χρόνια, τεχνολογία
που χρησιμοποιείται από τις Μονάδες μας, για την επεξερ-
γασία, απολύμανση πόσιμου νερού.
Το χλώριο υπό την μορφή αερίου, όταν διαλυθεί στο
νερό, δίνει ενώσεις με ισχυρή δράση εναντίον των βακτη-
ρίων και των ιών. Προσφέρει επίσης μία παραμένουσα
προστασία στο νερό που διακινείται στο δίκτυο διανομής
εναντίον πιθανής τοπικής μόλυνσης ή ανάπτυξης βακτηρί-
ων που ευρίσκονται σε λανθάνουσα κατάσταση («ύπνο»).
Παράλληλα με τη διαδικασία της απολύμανσης το χλώριο
αντιδρά και με πολλές οργανικές ενώσεις σχηματίζοντας
παραπροϊόντα, χλωριωμένες οργανικές ενώσεις συμπε-ριλαμβανομένων των τριαλογονομεθανίων (THM), υποβαθμίζοντας
την ποιότητα του επεξεργασμένου νερού. Το ακατέργαστο νερό
που επεξεργαζόμαστε στην ΕΥΔΑΠ είναι νερό υψηλής ποιότη-
τας, χαμηλό σε οργανικό φορτίο και έτσι δεν προκύπτει θέμα
λόγω της χρήσης αερίου χλωρίου.
Η σωστή δοσολογία χλωρίωσης (επαρκής αλλά όχι υπερεπαρκής)
ελαχιστοποιεί τις ανεπιθύμητες συνέπειες. Ας μην ξεχνάμε ότι το ρίσκο
από τη μη απολύμανση είναι 10.000 ως 1.000.000 φορές μεγαλύτε-
ρο από τις πιθανές ανεπιθύμητες συνέπειες.
Δεδομένου ότι οι μονάδες επεξεργασίας νερού ΜΕΝ, βρίσκο-
νται εντός του αστικού ιστού (ειδικά οι δύο μεγαλύτερες ΜΕΝ
Μενιδίου και ΜΕΝ Γαλατσίου), μας ευαισθητοποιεί περισσότε-
ρο η αποθήκευση χλωρίου. Τα μέτρα ασφαλείας που λαμβάνο-
νται από τις ΜΕΝ είναι όλα τα απαραίτητα και προβλεπόμενα και
επιβάλλεται η σχολαστική τήρηση τόσο των κανόνων ασφαλεί-
ας στην αποθήκευση φιαλών καθώς και των απαραίτητων προ-
φυλάξεων (μέτρα ασφαλείας) σε περίπτωση διαρροής χλωρίου.
Το προσωπικό είναι επαρκώς εκπαιδευμένο στη χρήση των
διαφόρων Kits. Η εκπαίδευση είναι συνεχής, περιλαμβάνει
και ασκήσεις, φορώντας και τον απαιτούμενο προστατευτικό
εξοπλισμό. Έτσι αν συμβεί διαρροή, μπορεί να αντιμετωπισθεί
επιτυχώς εφαρμόζοντας ειδική τακτική και μέσα.
Επίσης στις ΜΕΝ γίνεται:
• Χρήση πιστοποιημένων κυλίνδρων ειδικών προδιαγραφών.
• Περιοδικός έλεγχος καταλληλότητας κυλίνδρων.
• Αυστηρή τήρηση διαδικασιών αλλαγής φιαλών και χρήσης
του χλωρίου.
• Καθημερινός έλεγχος των αποθηκευμένων κυλίνδρων.
Παρόλα αυτά η διαθεσιμότητα του χλωρίου για την προμήθεια του
είναι «προβληματική». Είναι σημαντικό να τονίσουμε, ότι λόγω της
μικρής κλίμακας εταιρειών παραγωγής χλωρίου παγκοσμίως, αλλά
και λόγω της μετακίνησης παραγωγικών μονάδων μακριά από τη
ζώνη της Μεσογείου, η ανεύρεση μεγάλων
ποσοτήτων αερίου χλωρίου στην αγορά γίνεται
ολοένα και πιο δύσκολη.
Τέλος, το «overall» κόστος από τη χρήση του
χλωρίου, που αποτελεί και ένα από τα κυριό-
τερα πλεονεκτήματα του, αυξάνει συνεχώς (κό-
στος μεταφοράς, κόστος συντήρησης, κόστος
ειδικών μηχανισμών/μηχανημάτων ασφαλείας,
εργατοώρες, κόστος συνεχούς εκπαίδευσης,
κλπ).
Για την αντιμετώπιση των θεμάτων που σχετί-
ζονται με την ασφαλή διαχείριση των εγκατα-
στάσεων απολύμανσης, την ελάττωση των επι-
πτώσεων των παραπροϊόντων απολύμανσης,
τη μείωση λειτουργικού κόστους και τη βελτίω-
ση της απολυμαντικής δράσης, αναπτύχθηκαν,
παράλληλα και με τεχνολογικές εξελίξεις, νέες
μέθοδοι απολύμανσης, ή και παραλλαγές της
απολύμανσης με χλώριο (διοξείδιο του χλωρίου).
Γενικότερα οι πιο διαδεδομένες μέθοδοι απολύ-
μανσης είναι:
• Χλωρίωση (αέριο χλώριο, υποχλωριώδες νά-
τριο, διοξείδιο του χλωρίου)
• Έκθεση σε Υπεριώδη Ακτινοβολία (U.V.)
• Οζόνωση (με παραγωγή όζοντος από ατμο-
σφαιρικό αέρα ή οξυγόνο)
• Φιλτράρισμα με μεμβράνες (Ultrafiltration)
• Υπεροξείδιο του υδρογόνου
• Συνδυασμένη χρήση υπεροξειδίου του υδρο-
γόνου - όζοντος, υπεριώδους ακτινοβολίας
- όζοντος, ή υπεριώδους ακτινοβολίας - υπε-
ροξειδίου του υδρογόνου.Καμία από τις εναλλακτικές μεθόδους δεν απολυμαίνει το
δίκτυο μέχρι τη βρύση, δυνατότητα που δίνει μόνο η χλω-
ρίωση.
Τα κριτήρια για την επιλογή ενός απολυμαντικού είναι:
• Να είναι δραστικό σε όλες τις κατηγορίες των μ/ο που
υφίστανται
• Να μη δημιουργεί ανεπιθύμητα παραπροϊόντα
• Να μη δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους για το προσω-
πικό και το περιβάλλον
• Να είναι οικονομικά εφαρμόσιμο
Διεθνής Πρακτική
Σήμερα, διεθνώς η σύγχρονη τεχνολογία στην επεξεργασία
του πόσιμου νερού, εφαρμόζει την απολύμανση με όζον
(για προαπολύμανση και σε συνδυασμό με άλλο
απολυμαντικό για το δίκτυο διανομής) και κυρίως την
απολύμανση με διοξείδιο του χλωρίου (απολύμανση και
μετα-απολύμανση).
Η χρήση όζοντος πλεονεκτεί (έναντι του χλωρίου) σαν προ-
απολυμαντικό - οξειδωτικό μέσο. Δεν έχει όμως υπο-
λειμματική δράση και λόγω αυτού, η απολύμανση για
το δίκτυο διανομής, πρέπει να γίνεται είτε με αέριο χλώριο,
υποχλωριώδες νάτριο, ή διοξείδιο του χλωρίου. Επίσης,
σχηματίζει ως παραπροϊόντα βρωμικά (που κατατάσσονται
στις πιθανά για τον άνθρωπο καρκινογόνες ουσίες). Τέλος,
η παραγωγή όζοντος είναι αρκετά ενεργοβόρα.
Διοξείδιο του χλωρίου
Το διοξείδιο του χλωρίου (ClO2) είναι μία ουδέτερη ένωση
του χλωρίου. Είναι ισχυρό απολυμαντικό και οξειδω-
τικό. Είναι έντονα αποτελεσματικό εναντίον των βακτηρίων
και των ιών και είναι σημαντικά σταθερό για αρκετές ώρες,
ώστε να προσφέρει προστασία στο δίκτυο διανομής ένα-
ντι πιθανής μεταμόλυνσης του νερού. Απολυμαίνει μέσω
οξείδωσης, ωστόσο δεν χλωριώνεται. Το διοξείδιο του
χλωρίου λειτουργεί ως ένα υψηλά επιλεκτικό οξειδω-
τικό χάρις το μοναδικό μηχανισμό μεταφοράς ενός ηλε-
κτρονίου όταν ανάγεται σε χλωριώδες ανιόν (ClO2
-). Είναι
μέχρι και 10 φορές πιο δραστικό από το χλώριο και η δρά-
ση του εναντίον παθογόνων παραγόντων δεν επηρεάζεται
από το pH ούτε από την παρουσία αμμωνίας. Είναι πιο
αποτελεσματικό από το χλώριο και τις χλωραμίνες στην
αδρανοποίηση ιών, Cryptosporidium και Giardia, οξειδώ-
νει το σίδηρο, το μαγγάνιο και τα σουλφίδια.
Επίσης το διοξείδιο του χλωρίου μπορεί να ενισχύσει τη
διεργασία καθίζησης. Ελέγχει γεύσεις και οσμές που προ-
έρχονται από άλγη και αποσυντιθέμενη βλάστηση, καθώς
και φαινολικές ενώσεις Το διοξείδιο του χλωρίου πα-
ράγεται εύκολα και παρέχει υπολειμματική δράση.
Δεν σχηματίζει τριαλογονομεθάνια (THM). Όμως σχηματί-
ζει μη πτητικές οργανοχλωριούχες ενώσεις σε πολύ μικρό-
τερο ποσοστό από το χλώριο. Συγκεκριμένα τα παραπρο-
ϊόντα που σχηματίζει και μπορεί να έχουν επίπτωση στον
άνθρωπο είναι το χλωρικό και το χλωριώδες ιόν.
O WHO έχει υιοθετήσει την τιμή των 0.2 mg/l μόνο για το
χλωριώδες ιόν με το σκεπτικό ότι το ClO2, μετά την διάλυ-
ση του στο νερό, διασπάται γρήγορα και το όριο που έχει
τεθεί για το χλωριώδες ιόν αποτελεί ασφαλή περιορισμό
και για το ClO2.
Πάντως σε κάθε περίπτωση τα παραπροϊόντα από την χρή-
ση του διοξειδίου είναι μειωμένα σε σχέση με τα παραπρο-
ϊόντα της χλωρίωσης.
Πρόσφατα, η παραγωγή διοξειδίου του χλωρίου από
χλωρικό νάτριο (NaClO3) έχει εισαχθεί ως μέθοδος, όπου
το χλωρικό νάτριο ανάγεται από ένα μίγμα πυκνού υπερο-
ξειδίου του υδρογόνου (H2O2) και πυκνού θειικού οξέος
(H2SO4). Τα συστήματα που βασίζονται σε χλωρικά έχουν
εξεταστεί διεξοδικά σε εργοστάσια επεξεργασίας νερού
των Ηνωμένων Πολιτειών και του Καναδά. Επίσης και σε
πολλές μονάδες επεξεργασίας νερού της Ευρώπης όπως η
Ιταλία, Γαλλία, Ολλανδία, κλπ, εφαρμόζουν με απόλυτη
επιτυχία τη χρήση διοξειδίου του χλωρίου από χλωρικό
νάτριο (NaClO3).
Πρόκειται για μία από τις τελευταίες και σύγχρονες
τεχνολογίες στον τομέα του πόσιμου νερού.
Την τελευταία δεκαετία η χρήση του διοξειδίου του χλωρί-
ου ως απολυμαντικό έχει αυξηθεί εντυπωσιακά. Δεδομέ-
νης της ισχυρής οξειδωτικής του δράσης, της υπολειμματι-
κής του δυνατότητας και της εφαρμογής νέων τεχνολογιών
παραγωγής διοξειδίου του χλωρίου (που διασφαλίζουν
υψηλή ποιότητα, μείωση των παραπροϊόντων και του κό-
στους παραγωγής), όλο και περισσότερες ευρωπαϊκές χώ-
ρες (όπως η Ελβετία, Γερμανία, Βέλγιο, Σουηδία, Ιταλία,
Γαλλία, Ολλανδία, κλπ), αλλά και στις ΗΠΑ και τον Κανα-
δά εφαρμόζουν με απόλυτη επιτυχία τη χρήση διοξειδίου
του χλωρίου.
Στην εταιρεία μας, πάντα προσπαθούμε να ακολουθούμε
τις διεθνείς τάσεις και τεχνολογίες στην επεξεργασία νερού
και να προβλέπουμε πάντα την καλύτερη ποιοτική λύση
με το καλύτερο κόστος για την επεξεργασία του νερού.
Το Διοικητικό Συμβούλιο ενέκρινε πιλοτική εφαρ-
μογή απολύμανσης με διοξείδιο του χλωρίου στις
εγκαταστάσεις μας στην ΜΕΝ Γαλατσίου. Μετά τα
αναμενόμενα επιτυχή αποτελέσματα, προβλέπεται η
συστηματική εφαρμογή του, πρόβλεψηπου επαλη-
θεύεται από τις διεθνείς τάσεις.
Διευθύντριας Μονάδων Επεξεργασίας Νερού
Σε μια εγκατάσταση επεξεργασίας πόσιμου νερού η απο-
λύμανση αποτελεί τη διεργασία καταστροφής και αδρα-
νοποίησης των παθογόνων μικροοργανισμών στο νερό,
για ανθρώπινη κατανάλωση και το φράγμα στη μετάδοση
ασθενειών υδάτινης προέλευσης. Μια σειρά επιδημιών
χολέρας και άλλων επεισοδίων στο δεύτερο ήμισυ του
19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου, είχε ως αποτέλεσμα,
την υιοθέτηση της διήθησης του νερού με φίλτρα άμμου
και αργότερα, όταν η διήθηση δεν ήταν επαρκής, τη χλω-
ρίωση για την προστασία από υδατογενείς ασθένειες.
Η καταστροφή των παθογόνων στο πόσιμο νερό έχει συμ-
βάλλει στην δραστική μείωση των ασθενειών που μεταδί-
δονται από το νερό στις αναπτυγμένες κυρίως χώρες, ενώ
η έλλειψη του μέτρου αυτού σε ορισμένες χώρες είναι η
αιτία χιλιάδων θανάτων. Ένα παράδειγμα της σημασίας
της απολύμανσης είναι η επιδημία χολέρας στην Ν. Αμε-
ρική που ξεκίνησε το 1991 στο Περού και απλώθηκε σε
16 χώρες. Τον Ιούνιο του 1992 είχε προσβάλλει 590.000
ανθρώπους και προκάλεσε 5,000 θανάτους.
Η χλωρίωση του πόσιμου νερού ήταν μέχρι πρόσφατα
(δεκαετία του 1970) η πιο ενδεδειγμένη μέθοδος προαπο-
λύμανσης και γενικότερα της απολύμανσης του πόσιμου
νερού. Το πρόβλημα των επικίνδυνων παραπροϊόντων
που μπορεί να σχηματιστούν κατά την διάρκεια της απολύ-
μανσης, στην περίπτωση που χρησιμοποιούνται επιβαρυ-
μένα ακατέργαστα νερά, ανέκυψε στα μέσα της δεκαετίας
του ‘70. Από τότε αποτελεί ένα από τα πλέον συζητημένα
και ερευνούμενα ζητήματα της βιομηχανίας πόσιμου νε-
ρού στον κόσμο τοποθετώντας το ζήτημα αυτό αλλά και
την επεξεργασία του πόσιμου νερού, γενικότερα, σε νέες
βάσεις.
Διεθνώς, ένας από τους επικρατέστερους εναλλακτικούς
τρόπους απολύμανσης από τα τέλη της δεκαετίας του
1970, είναι η χρήση του διοξειδίου του χλωρίου, το οποίο
αφενός είναι ισχυρό απολυμαντικό και αφετέρου έχει υπο-
λειμματική δράση. Σε αυτό συνέτεινε επίσης, η εφαρμογή
νέων τεχνολογιών για την παραγωγή του που έχουν αυξή-
σει την ασφάλεια στη χρήση του αλλά και τη βελτιστοποί-
ηση της εφαρμογής του.
Στην ΕΥΔΑΠ η χρήση χλωρίου γίνεται από την αρχή της
λειτουργίας των ΜΕΝ, εφαρμόστηκε το 1925 στο Γαλάτσι,
χρονολογία κατά την οποία λειτούργησε για πρώτη φορά
η εγκατάσταση καθαρισμού του νερού από την εταιρεία
ΟΥΛΕΝ. Την εποχή εκείνη η χρήση του χλωρίου ήταν η
μόνη τεχνολογία που εφαρμοζόταν για απολύμανση με-
γάλων εγκαταστάσεων καθαρισμού του νερού. Η χρήση
χλωρίου είναι η μοναδική, εδώ και 80 χρόνια, τεχνολογία
που χρησιμοποιείται από τις Μονάδες μας, για την επεξερ-
γασία, απολύμανση πόσιμου νερού.
Το χλώριο υπό την μορφή αερίου, όταν διαλυθεί στο
νερό, δίνει ενώσεις με ισχυρή δράση εναντίον των βακτη-
ρίων και των ιών. Προσφέρει επίσης μία παραμένουσα
προστασία στο νερό που διακινείται στο δίκτυο διανομής
εναντίον πιθανής τοπικής μόλυνσης ή ανάπτυξης βακτηρί-
ων που ευρίσκονται σε λανθάνουσα κατάσταση («ύπνο»).
Παράλληλα με τη διαδικασία της απολύμανσης το χλώριο
αντιδρά και με πολλές οργανικές ενώσεις σχηματίζοντας
παραπροϊόντα, χλωριωμένες οργανικές ενώσεις συμπε-ριλαμβανομένων των τριαλογονομεθανίων (THM), υποβαθμίζοντας
την ποιότητα του επεξεργασμένου νερού. Το ακατέργαστο νερό
που επεξεργαζόμαστε στην ΕΥΔΑΠ είναι νερό υψηλής ποιότη-
τας, χαμηλό σε οργανικό φορτίο και έτσι δεν προκύπτει θέμα
λόγω της χρήσης αερίου χλωρίου.
Η σωστή δοσολογία χλωρίωσης (επαρκής αλλά όχι υπερεπαρκής)
ελαχιστοποιεί τις ανεπιθύμητες συνέπειες. Ας μην ξεχνάμε ότι το ρίσκο
από τη μη απολύμανση είναι 10.000 ως 1.000.000 φορές μεγαλύτε-
ρο από τις πιθανές ανεπιθύμητες συνέπειες.
Δεδομένου ότι οι μονάδες επεξεργασίας νερού ΜΕΝ, βρίσκο-
νται εντός του αστικού ιστού (ειδικά οι δύο μεγαλύτερες ΜΕΝ
Μενιδίου και ΜΕΝ Γαλατσίου), μας ευαισθητοποιεί περισσότε-
ρο η αποθήκευση χλωρίου. Τα μέτρα ασφαλείας που λαμβάνο-
νται από τις ΜΕΝ είναι όλα τα απαραίτητα και προβλεπόμενα και
επιβάλλεται η σχολαστική τήρηση τόσο των κανόνων ασφαλεί-
ας στην αποθήκευση φιαλών καθώς και των απαραίτητων προ-
φυλάξεων (μέτρα ασφαλείας) σε περίπτωση διαρροής χλωρίου.
Το προσωπικό είναι επαρκώς εκπαιδευμένο στη χρήση των
διαφόρων Kits. Η εκπαίδευση είναι συνεχής, περιλαμβάνει
και ασκήσεις, φορώντας και τον απαιτούμενο προστατευτικό
εξοπλισμό. Έτσι αν συμβεί διαρροή, μπορεί να αντιμετωπισθεί
επιτυχώς εφαρμόζοντας ειδική τακτική και μέσα.
Επίσης στις ΜΕΝ γίνεται:
• Χρήση πιστοποιημένων κυλίνδρων ειδικών προδιαγραφών.
• Περιοδικός έλεγχος καταλληλότητας κυλίνδρων.
• Αυστηρή τήρηση διαδικασιών αλλαγής φιαλών και χρήσης
του χλωρίου.
• Καθημερινός έλεγχος των αποθηκευμένων κυλίνδρων.
Παρόλα αυτά η διαθεσιμότητα του χλωρίου για την προμήθεια του
είναι «προβληματική». Είναι σημαντικό να τονίσουμε, ότι λόγω της
μικρής κλίμακας εταιρειών παραγωγής χλωρίου παγκοσμίως, αλλά
και λόγω της μετακίνησης παραγωγικών μονάδων μακριά από τη
ζώνη της Μεσογείου, η ανεύρεση μεγάλων
ποσοτήτων αερίου χλωρίου στην αγορά γίνεται
ολοένα και πιο δύσκολη.
Τέλος, το «overall» κόστος από τη χρήση του
χλωρίου, που αποτελεί και ένα από τα κυριό-
τερα πλεονεκτήματα του, αυξάνει συνεχώς (κό-
στος μεταφοράς, κόστος συντήρησης, κόστος
ειδικών μηχανισμών/μηχανημάτων ασφαλείας,
εργατοώρες, κόστος συνεχούς εκπαίδευσης,
κλπ).
Για την αντιμετώπιση των θεμάτων που σχετί-
ζονται με την ασφαλή διαχείριση των εγκατα-
στάσεων απολύμανσης, την ελάττωση των επι-
πτώσεων των παραπροϊόντων απολύμανσης,
τη μείωση λειτουργικού κόστους και τη βελτίω-
ση της απολυμαντικής δράσης, αναπτύχθηκαν,
παράλληλα και με τεχνολογικές εξελίξεις, νέες
μέθοδοι απολύμανσης, ή και παραλλαγές της
απολύμανσης με χλώριο (διοξείδιο του χλωρίου).
Γενικότερα οι πιο διαδεδομένες μέθοδοι απολύ-
μανσης είναι:
• Χλωρίωση (αέριο χλώριο, υποχλωριώδες νά-
τριο, διοξείδιο του χλωρίου)
• Έκθεση σε Υπεριώδη Ακτινοβολία (U.V.)
• Οζόνωση (με παραγωγή όζοντος από ατμο-
σφαιρικό αέρα ή οξυγόνο)
• Φιλτράρισμα με μεμβράνες (Ultrafiltration)
• Υπεροξείδιο του υδρογόνου
• Συνδυασμένη χρήση υπεροξειδίου του υδρο-
γόνου - όζοντος, υπεριώδους ακτινοβολίας
- όζοντος, ή υπεριώδους ακτινοβολίας - υπε-
ροξειδίου του υδρογόνου.Καμία από τις εναλλακτικές μεθόδους δεν απολυμαίνει το
δίκτυο μέχρι τη βρύση, δυνατότητα που δίνει μόνο η χλω-
ρίωση.
Τα κριτήρια για την επιλογή ενός απολυμαντικού είναι:
• Να είναι δραστικό σε όλες τις κατηγορίες των μ/ο που
υφίστανται
• Να μη δημιουργεί ανεπιθύμητα παραπροϊόντα
• Να μη δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους για το προσω-
πικό και το περιβάλλον
• Να είναι οικονομικά εφαρμόσιμο
Διεθνής Πρακτική
Σήμερα, διεθνώς η σύγχρονη τεχνολογία στην επεξεργασία
του πόσιμου νερού, εφαρμόζει την απολύμανση με όζον
(για προαπολύμανση και σε συνδυασμό με άλλο
απολυμαντικό για το δίκτυο διανομής) και κυρίως την
απολύμανση με διοξείδιο του χλωρίου (απολύμανση και
μετα-απολύμανση).
Η χρήση όζοντος πλεονεκτεί (έναντι του χλωρίου) σαν προ-
απολυμαντικό - οξειδωτικό μέσο. Δεν έχει όμως υπο-
λειμματική δράση και λόγω αυτού, η απολύμανση για
το δίκτυο διανομής, πρέπει να γίνεται είτε με αέριο χλώριο,
υποχλωριώδες νάτριο, ή διοξείδιο του χλωρίου. Επίσης,
σχηματίζει ως παραπροϊόντα βρωμικά (που κατατάσσονται
στις πιθανά για τον άνθρωπο καρκινογόνες ουσίες). Τέλος,
η παραγωγή όζοντος είναι αρκετά ενεργοβόρα.
Διοξείδιο του χλωρίου
Το διοξείδιο του χλωρίου (ClO2) είναι μία ουδέτερη ένωση
του χλωρίου. Είναι ισχυρό απολυμαντικό και οξειδω-
τικό. Είναι έντονα αποτελεσματικό εναντίον των βακτηρίων
και των ιών και είναι σημαντικά σταθερό για αρκετές ώρες,
ώστε να προσφέρει προστασία στο δίκτυο διανομής ένα-
ντι πιθανής μεταμόλυνσης του νερού. Απολυμαίνει μέσω
οξείδωσης, ωστόσο δεν χλωριώνεται. Το διοξείδιο του
χλωρίου λειτουργεί ως ένα υψηλά επιλεκτικό οξειδω-
τικό χάρις το μοναδικό μηχανισμό μεταφοράς ενός ηλε-
κτρονίου όταν ανάγεται σε χλωριώδες ανιόν (ClO2
-). Είναι
μέχρι και 10 φορές πιο δραστικό από το χλώριο και η δρά-
ση του εναντίον παθογόνων παραγόντων δεν επηρεάζεται
από το pH ούτε από την παρουσία αμμωνίας. Είναι πιο
αποτελεσματικό από το χλώριο και τις χλωραμίνες στην
αδρανοποίηση ιών, Cryptosporidium και Giardia, οξειδώ-
νει το σίδηρο, το μαγγάνιο και τα σουλφίδια.
Επίσης το διοξείδιο του χλωρίου μπορεί να ενισχύσει τη
διεργασία καθίζησης. Ελέγχει γεύσεις και οσμές που προ-
έρχονται από άλγη και αποσυντιθέμενη βλάστηση, καθώς
και φαινολικές ενώσεις Το διοξείδιο του χλωρίου πα-
ράγεται εύκολα και παρέχει υπολειμματική δράση.
Δεν σχηματίζει τριαλογονομεθάνια (THM). Όμως σχηματί-
ζει μη πτητικές οργανοχλωριούχες ενώσεις σε πολύ μικρό-
τερο ποσοστό από το χλώριο. Συγκεκριμένα τα παραπρο-
ϊόντα που σχηματίζει και μπορεί να έχουν επίπτωση στον
άνθρωπο είναι το χλωρικό και το χλωριώδες ιόν.
O WHO έχει υιοθετήσει την τιμή των 0.2 mg/l μόνο για το
χλωριώδες ιόν με το σκεπτικό ότι το ClO2, μετά την διάλυ-
ση του στο νερό, διασπάται γρήγορα και το όριο που έχει
τεθεί για το χλωριώδες ιόν αποτελεί ασφαλή περιορισμό
και για το ClO2.
Πάντως σε κάθε περίπτωση τα παραπροϊόντα από την χρή-
ση του διοξειδίου είναι μειωμένα σε σχέση με τα παραπρο-
ϊόντα της χλωρίωσης.
Πρόσφατα, η παραγωγή διοξειδίου του χλωρίου από
χλωρικό νάτριο (NaClO3) έχει εισαχθεί ως μέθοδος, όπου
το χλωρικό νάτριο ανάγεται από ένα μίγμα πυκνού υπερο-
ξειδίου του υδρογόνου (H2O2) και πυκνού θειικού οξέος
(H2SO4). Τα συστήματα που βασίζονται σε χλωρικά έχουν
εξεταστεί διεξοδικά σε εργοστάσια επεξεργασίας νερού
των Ηνωμένων Πολιτειών και του Καναδά. Επίσης και σε
πολλές μονάδες επεξεργασίας νερού της Ευρώπης όπως η
Ιταλία, Γαλλία, Ολλανδία, κλπ, εφαρμόζουν με απόλυτη
επιτυχία τη χρήση διοξειδίου του χλωρίου από χλωρικό
νάτριο (NaClO3).
Πρόκειται για μία από τις τελευταίες και σύγχρονες
τεχνολογίες στον τομέα του πόσιμου νερού.
Την τελευταία δεκαετία η χρήση του διοξειδίου του χλωρί-
ου ως απολυμαντικό έχει αυξηθεί εντυπωσιακά. Δεδομέ-
νης της ισχυρής οξειδωτικής του δράσης, της υπολειμματι-
κής του δυνατότητας και της εφαρμογής νέων τεχνολογιών
παραγωγής διοξειδίου του χλωρίου (που διασφαλίζουν
υψηλή ποιότητα, μείωση των παραπροϊόντων και του κό-
στους παραγωγής), όλο και περισσότερες ευρωπαϊκές χώ-
ρες (όπως η Ελβετία, Γερμανία, Βέλγιο, Σουηδία, Ιταλία,
Γαλλία, Ολλανδία, κλπ), αλλά και στις ΗΠΑ και τον Κανα-
δά εφαρμόζουν με απόλυτη επιτυχία τη χρήση διοξειδίου
του χλωρίου.
Στην εταιρεία μας, πάντα προσπαθούμε να ακολουθούμε
τις διεθνείς τάσεις και τεχνολογίες στην επεξεργασία νερού
και να προβλέπουμε πάντα την καλύτερη ποιοτική λύση
με το καλύτερο κόστος για την επεξεργασία του νερού.
Το Διοικητικό Συμβούλιο ενέκρινε πιλοτική εφαρ-
μογή απολύμανσης με διοξείδιο του χλωρίου στις
εγκαταστάσεις μας στην ΜΕΝ Γαλατσίου. Μετά τα
αναμενόμενα επιτυχή αποτελέσματα, προβλέπεται η
συστηματική εφαρμογή του, πρόβλεψηπου επαλη-
θεύεται από τις διεθνείς τάσεις.
